Αποτελούμενη από ηφαιστιογενή εδάφη, η Χίος είναι σαν να ανεβαίνει σκαλωτά από τα νότια προς τα βόρια μέσα στο Αιγαίο πέλαγος. Ενώ το βόρειο τμήμα είναι ορεινό και άγονο στο νότιο τμήμα το νησιού υπάρχουν άφθονες καλλιέργειες με οπωροφόρα δέντρα , αμυγδαλιές , ελιές , αμπέλια και κυρίως με μαστιχόδεντρα. Το μαστιχόδεντρο είναι ένα είδος θάμνου που στις σχισμές του κορμού ρέει μυρωδάτη ρητίνη ή μαστίχα . Η μαστίχα μασιέται ανεπεξέργαστη ή επεξεργασμένη και απ΄ αυτή φτιάχνεται ένα ομώνυμο οινοπνευματώδες ποτό που χρησιμοποιείται κυρίως σαν ορεκτικό. Τα προϊόντα αυτά παράγονται μόνο στην Χίο και είναι φημισμένα σε όλον τον κόσμο.


Η πόλη της Χίου είναι χτισμένη σε στενή πεδιάδα και χαμηλούς λόφους απέναντί από την μικρασιατική ακτή , στην ίδια θέση που βρισκόταν η αρχαία πόλη. Σώζονται μεγάλα τμήματα του γενοβέζικου κάστρου, του "φρουρίου", όπως αποκαλείται. Μέσα σε αυτό διατηρούνται σπίτια από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Το φρούριο χτίστηκε από τους Βυζαντινούς , τον 10ο αιώνα μ.X. και επισκευάστηκε πολλές φορές από τους διάφορους κατακτητές. Στην κύρια είσοδο και στο δυτικό τείχος υπάρχουν Φραγκικές επιγραφές και οικόσημα. Γύρω από το φρούριο σώζονται τμήματα της τάφρου που είχε πλάτος 60 μέτρα. Έξω από το φρούριο, στην κεντρική πλατεία, το βουνάκι, υπάρχει ακόμα ένα τζαμί που χρησιμοποιείται ως Βυζαντινό μουσείο. Το αρχαιολογικό μουσείο είναι ένα νεότερο κτήριο στην περιοχή της Ευαγγελίστριας.

Τα περισσότερα κτήρια της πόλης είναι σύγχρονα και πολυόροφα. Έντονο ρυθμό παρουσιάζει η εμπορική δραστηριότητα και η κοινωνική ζωή εντυπωσιάζει μέρα και νύχτα. Βγαίνοντας από την πόλη αξίζει να κάνει κανείς μια εκδρομή στο χωριό Καρυές. Δέκα χιλιόμετρα δυτικά από το χωριό βρίσκεται η Νέα Μονή, μοναστήρι του 11ου αιώνα με θαυμάσια μωσαϊκά που είναι τα καλύτερα της χώρας μαζί με εκείνα του Δαφνίου και του Οσίου Λουκά.

Στο νότιο μέρος του νησιού αξίζει να επισκεφθεί κανείς τα μεσαιωνικά χωριά χτισμένα μέσα σε τείχη που σχηματίζονται από τους εξωτερικούς τείχους των σπιτιών. Τα πιο γνωστά από αυτά είναι τα Μεστά, οι Ολύμποι και το Πυργί, κέντρα της μαστιχοπαραγωγής. Στο πυργί παρουσιάζουν ενδιαφέρον οι εξωτερικοί τοίχοι των οικοδομών που είναι χαραγμένοι με γκρίζα και άσπρα διακοσμητικά σχέδια.

Στο κέντρο του χωριού οι επισκέπτες συγκεντρώνονται σε μια μικρή γραφική πλατεία από όπου ξεκινούν μικρά δρομάκια. Εκεί βρίσκεται η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων με τις ωραίες τοιχογραφίες. Έξω από το Πυργί, στη νότια ακτή του νησιού, στα Κάτω Φανά, βρίσκονται τα ερείπια του ιερού Φαναιού Απόλλωνα. Αναλυτικότερα, όσον αφορά στο εμπόριο, υπήρχε μεγάλο εμπορικό κέντρο της πρώιμης εποχής του χαλκού που σήμερα είναι κατά ένα μέρος βυθισμένο στη θάλασσα.  Η παραλία είναι στρωμένη με μαύρα βότσαλα και προσφέρεται για κολύμπι.

 

Ο δρόμος προς τη βόρεια Χίο περνά από το Βρόνταδο, ένα δήμο με πλούσιες βίλες. Στο τέλος του οικισμού, βρίσκεται ένας τεράστιος βράχος, η Δασκαλόπετρα , που κατά την παράδοση χρησίμευε στον Όμηρο για χώρος διδασκαλίας. Ο δρόμος, συνεχίζει βορειότερα μέσα από Ψαροχώρια με εκλεκτές ταβέρνες κοντά στη θάλασσα.