Μαστιχοχώρια

Στα νότια παράλια της Χίου όπου ευδοκιμεί ο σχίνος, υπήρχαν γύρω στα 27 χωριά που ονομάστηκαν Μαστιχοχώρια, μια και εκεί ζούσαν οι καλλιεργητές της μαστίχας. Μια πρώτη ιστορική αφετηρία τους τοποθετείται στην περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, αλλά η οντότητά τους εδραιώνεται την εποχή της γενουατοκρατίας.

Οι Γενουάτες είναι αυτοί που φρόντισαν για την φρουριακή μορφή και την οχύρωση στα Μαστιχοχώρια, τόσο για λόγους άμυνας απέναντι στους επίδοξους κατακτητές, όσο και για τον έλεγχο του πολύτιμου μονοπωλίου της μαστίχας. Στην συνέχεια όταν η Χίος έπεσε στην κυριαρχία των Τούρκων το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στη διατήρηση του μονοπωλίου της μαστίχας, επιβάλλοντας σκληρές ποινές στους λαθρεμπόρους, αλλά ταυτόχρονα εξασφαλίζοντας πολύ ευνοϊκές συνθήκες ζωής στους κατοίκους. Έτσι οι Μαστιχοχωρίτες, αν και δεν μπορούσαν να απολαύσουν ούτε μικρό μερίδιο του φυσικού τους πλούτου, δεν αντιμετώπισαν προβλήματα κατά την τουρκοκρατία. Όμως με τον καταστροφικό σεισμό του 1881 όλα τα νοτιοανατολικά χωριά υπέστησαν μεγάλες ζημιές.

Σήμερα διασώζονται συνολικά 24 Μαστιχόχωρα, ορισμένα από τα οποία σε πολύ καλή κατάσταση, με σημαντικότερο και μεγαλύτερο το Πυργί. Άλλα είναι τα Μεστά, οι Ολύμποι, η Καλαμωτή, τα Αρμόλια, η Καλλιμασιά, τα Νένητα, η Βέσσα.