Ιστορία

Το νησί της Χίου κατοικήθηκε από τα βάθη των αιώνων και έχει να επιδείξει μία συνεχή και αδιάσπαστη ιστορία 8000 χρόνων. Η συνέχεια αυτή είναι ορατή ακόμα και στις μέρες μας σε όλες τις πτυχές της ζωής του νησιού και αποδεικνύεται αρχαιολογικά, γλωσσολογικά, αρχιτεκτονικά ή λαογραφικά με έναν μεγάλο αριθμό ανασκαφικών ευρημάτων, με τη διατήρηση πολλών αρχαίων τοπωνυμιών και λέξεων και άφθονες επιβιώσεις ηθών και εθίμων στην καθημερινή ζωή.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, στο νησί στάθμευσε ο μυθικός ήρωας της αποστολής των Αργοναυτών, ο Ιάσων, όταν ταξίδευε προς τη μακρινή Φρυγία. Η παράδοση μας πληροφορεί επίσης πως ο πρώτος βασιλιάς και οικιστής της Χίου ήταν ο Οινοποίων ο οποίος ήταν πάρα πολύ ενθουσιασμένος από το ήπιο κλίμα του νησιού και έκτισε ένα ναό του Φαναιού Απόλλωνος, που είναι γνωστός και ως Φανά Ακρωτήρι. Ο Οινοποίων ήταν γιος του Διονύσου και της Αριάδνης, η οποία ήρθε από την Κρήτη και δίδαξε την αμπελουργία στους κατοίκους, αλλά και αδερφός του Μίνου. Η νύμφη Xιόνη, κόρη του Oινοπίωνα, ονόμασε το νησί Χίο. Σύμφωνα όμως με τον Ίωνα τον τραγικό ποιητή ο οποίος προήλθε από τη Χίο (5ος αι. π.Χ.), το όνομά του δόθηκε από τον Χίο, γιο του Ποσειδώνα, που την ημέρα της γέννησής του χιόνιζε πάρα πολύ.

Ο ιστορικός, Ισίδωρος αναφέρει ως τρίτη εκδοχή το ότι το όνομα Χίος το έδωσαν οι Φοίνικες και στη Συριακή γλώσσα σημαίνει μαστίχα. Το νησί αναφέρεται και με άλλα ονόματα τα οποία δεν επικράτησαν, όπως Πιτυούσα από τα δέντρα του, Mάκρις από το σχήμα, Aιθάλεια διότι ήταν ηφαιστειογενές και Oφιούσα επειδή είχε πολλά φίδια.

Απόδειξη για το ότι το νησί κατοικείται από το 6.000 π.X. είναι τα αρχαιολογικά του ευρήματα στο 'Aγιο Γάλας και στο Eμπορειό. Για την πόλη υπάρχουν μόνο ενδείξεις πρωιμότερες του A' Iωνικού αποικισμού, όταν Ίωνες από την κυρίως Ελλάδα γύρω στο 1100 π.Χ., δηλαδή μετά την εποχή του χαλκού, εγκαταστάθηκαν στη Χίο και την ανέδειξαν σε μία από τις σημαντικότερες πόλεις του αρχαίου κόσμου.

Οι Ίωνες που θεωρείται ότι κατάγονταν από την ηπειρωτική Ελλάδα, αποίκισαν μια σειρά από νησιά χτίζοντας πόλεις κατά μήκος των ανατολικών ακτών της Μικράς Ασίας. Σύντομα οι πόλεις αυτές ανέλαβαν πρωτεύοντα ρόλο στην εξέλιξη του Ελληνικού πολιτισμού.

Από τότε για 3.000 χρόνια η κάθε γενιά έκτιζε τα οικοδομήματά της στην ίδια θέση, συχνά καταστρέφοντας τα προηγούμενα. Στον αφανισμό συνέβαλαν οι πόλεμοι και οι σεισμοί  και έτσι από την αρχαία Xίο "την γεμίστην και περιφανεστάτην των Iωνικών πόλεων" δεν είναι σχεδόν τίποτα ορατό σήμερα.

Η Χίος ανήκε στην Iωνική Συνομοσπονδία γνωστή και με την ονομασία Πανιώνιος Δωδεκάπολις, με κέντρο το ιερό Πανιώνιο, κοντά στη Mυκάλη, που με τον καιρό από θρησκευτική και πανηγυρική σύνοδος πήρε τη μορφή "Κοινού" (ομοσπονδιακού κρατικού σχηματισμού). Το νησί αναπτύχθηκε και ισχυροποιήθηκε σε πολύ γρήγορους ρυθμούς έχοντας ως κέντρο την πόλη της Χίου.

Η ανάδειξη της Χίου σε μία από τις κυρίαρχες πόλεις των θαλασσών οφείλεται στη θέση ττης στο δρόμο προς τον Εύξεινο  Πόντο και προς τη Μεσόγειο, την οποία από τον 8ο π.X. αιώνα άρχισαν οι Χιώτες να εκμεταλλεύονται. Τα πλοία της όργωναν τις θάλασσες και τα χιακά αγγεία και νομίσματα συναντώνται σ' όλη τη Μεσόγειο, από τη M. Ασία και τα νησιά του Αιγαίου μέχρι την Αίγυπτο και την Κάτω Ιταλία.

Το διαμετακομιστικό εμπόριο απέφερε Μεγάλα κέρδη όμως οι Χιώτες εμπορεύονταν και τα δικά τους γεωργικά και βιοτεχνικά προϊόντα. Εκτός από τη μαστίχαη οποία είναι μοναδική στο είδος της, πηγή πλούτου και δόξας ήταν και το κρασί, ο γνωστός Χίος οίνος, που υπήρξε ονομαστός για την εξαιρετική ποιότητα και την πανάκριβη τιμή του.

Κατά την αρχαϊκή εποχή επικρατούσε ευημερία στο νησί, ο πληθυσμός δεν ένιωθε την ανάγκη να φύγει και έτσι ο αποικισμός ήταν περιορισμένος. Οι Χιώτες όμως, ίδρυσαν μαζί με άλλους στα τέλη του 7ου αιώνα, την Nαύκρατη στην Αίγυπτο, η οποία αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό σταθμό αλλά και κέντρο πολιτιστικών ανταλλαγών. Τον 6ο αιώνα η Χίος ήταν μία αρκετά μεγάλη πόλη, που ο πληθυσμός της υπολογίζεται σε 60-80.000 κατοίκους, δίχως τους δούλους.

Το πολίτευμα πιθανότατα ήταν βασιλεία κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων μετά την εγκατάσταση των Iώνων. Η παράδοση αναφέρει διάφορα ονόματα βασιλέων όπως ο Έκτορας και ο Ίπποκλος. Επιπρόσθετα, στην Ακρόπολη στον Eμπορειό ανασκάφτηκε "μέγαρο", πιθανόν για κατοικία του άρχοντα.

Μία επιγραφή που χρονολογείται γύρω στα μέσα του 6ου π.X. αιώνα σχετική με το πολίτευμα, μας δίνει στοιχεία για να χαρακτηρίσουμε το πολίτευμα που επικρατούσε ως μια μέσης κατάστασης ολιγαρχία ή μία δημοκρατία στο αρχικό της στάδιο.

Για πρώτη φορά στον Ελληνικό χώρο αναφέρεται ο όρος βουλή δημοσίη, την οποία αποτελούσαν δύο συμβούλια, ένα δημοκρατικό με αιρετά και αντιπροσωπευτικά μέλη από κάθε φυλή και ένα αριστοκρατικό με επιλεγμένα μέλη. Ίσως από τα μέσα του 7ου αιώνα οι Χιώτες είχαν εδραιώσει μία τυπική μορφή της ελληνικής πόλης - κράτους με πολιτική σταθερότητα, πλούτη και ευημερία.

Φυσικό επακόλουθο των ευνοϊκών πολιτικών και οικονομικών συνθηκών ήταν η άνθηση των γραμμάτων, εφόσον είναι γενικά αποδεκτό ότι ο Όμηρος, ο κορυφαίος ποιητής καταγόταν από τη Χίο και έζησε σε αυτήν τον 8ο αιώνα π.Χ.. Την εποχή εκείνη υπήρχε και μεγάλη ανάπτυξη των τεχνών. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκε η περίφημη Σχολή Γλυπτικής της Χίου από την οποία αποφοίτησαν ονομαστοί γλύπτες του 5ου και του 6ου αιώνα π.Χ. όπως ο Μικκιάδης, ο Δεξαμενός, του οποίου τα έργα εκτίθενται σε μουσεία σε όλον τον κόσμο, ο Βούπαλος, ο Αρχέμος, ο Αθένης, ο Μάλας, και ο Γλαύκος, ο οποίος θεωρείται ότι ανακάλυψε τη συγκόλληση των μετάλλων. Μεγάλη απόδειξη της ευημερίας των τεχνών του νησιού την κλασσική εποχή είναι και ο πολύ γνωστός ιστορικός, Θεόπομπος (4ος αι. π.Χ.) ο οποίος συνόδευσε τον Μέγα Αλέξανδρο κατά τη Μεγάλη εκστρατεία του και κατέγραψε όλα τα σημαντική γεγονότα προς ενημέρωση των επόμενων γενεών.

Η μακρά αυτή περίοδος της ακμής της Χίου, η οποία συνεχίστηκε όσο και οι Ίωνες ήταν φόρου υποτελείς στο βασιλιά Κροίσο της Λυδίας.  

Η Χίος όμως υπέφερε ξανά και αυτή τη φορά από την επίθεση των Περσών το 495 π.Χ. οι οποίοι διέλυσαν το κράτος του βασιλιά Κροίσου. Η Χίος σχημάτισε μια χαλαρή συνομοσπονδία με τις άλλες Ιονικές πόλεις-κράτη. Κατά την ιωνική Επανάσταση η Χίος συμμετείχε με τον εντυπωσιακό αριθμό των 100 πλοίων στη ναυμαχία της Λάδης (494 π.X.), όπου όμως ηττήθηκαν οι έλληνες και ακολούθησε φοβερή καταστροφή της Χίου από τους Πέρσες και ακολούθησε η ρίξη της Αθήνας με τους Πέρσες. Επί Δαρείου εγκαταστάθηκαν τύραννοι στις Iωνικές πόλεις, στους οποίους από τους απεχθέστερους, υπήρξε τύραννος της Χίου, ο Στράττις.

Μετά όμως τις νίκες των Ελλήνων στα Mηδικά η Χίος ανεξάρτητη και αυτόνομη περιήλθε στην Αθηναϊκή συμμαχία και μέχρι τον Πελοποννησιακό πόλεμο ακολούθησε μία πενηντάχρονη περίοδος ειρήνης και ανάπτυξης. Χτίστηκε η κατεστραμμένη πόλη και οι κάτοικοι επιδόθηκαν στο εμπόριο και τη ναυτιλία, αλλά και στη βιοτεχνία και την παραγωγή κρασιού. Πλούτη συνέρεαν στο νησί με αποτέλεσμα την πολυτέλεια, που έφτανε και ως την υπερβολή. Έχουν μείνει παροιμιώδεις οι φράσεις "Χίος γέλως" και "ζωή Xία" ο Αθηναίος λέει ότι οι Χιώτες φημίστηκαν για τη γαστρονομία και τις επινοήσεις τους στη μαγειρική γι' αυτό και οι Χιώτες μάγειροι ήταν περιβόητοι.

Ο Θουκυδίδης χαρακτηρίζει τους Χιώτες ως τους πλουσιοτάτους των Ελλήνων και επαινεί την ευνομία της Χίου. Όμως ακολούθησε ο Πελοποννησιακός πόλεμος κατά τον οποίο οι Χιώτες αρχικά πολέμησαν στο πλευρό των Αθηναίων. Μετά την καταστροφή των Αθηναίων στη Σικελία αποστάτησαν και τάχθηκαν με τους Σπαρτιάτες. Μετά τη νίκη τους οι Σπαρτιάτες εγκατέστησαν δεκαρχίες (10 τυράννους) και έναν Αρμοστή, επί των οποίων επικρατούσε στη Χίο τυραννία και τρομοκρατία. Η Σπάρτη διέταξε να μην έχει πια καράβια η Χίος και όσα είχε της τα πήραν. Έτσι οι Χιώτες πόθησαν τους παλιούς ομόφυλους συμμάχους τους, τους Αθηναίους, και μετά τη νίκη του Kόνωνα (394 π.X.) έδιωξαν τη φρουρά των Λακεδαιμονίων, κατέλυσαν τη Δεκαρχία και προσχώρησαν στη νέα Αθηναϊκή συμμαχία.

Ήταν όμως πλέον αργά, εφόσον οι Μακεδόνες Έλληνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου άρχισαν να αναμειγνύονται στα πράγματα της Ελλάδας, οι Χιώτες ως σύμμαχοι των Αθηναίων πολέμησαν εναντίον του Φιλίππου. Έντονες εμφύλιες διαμάχες συντάραξαν τη Χίο. Μία μερίδα ολιγαρχικών θεωρώντας ισχυρότερο το στόλο των Περσών παρέδωσε την πόλη σ' αυτούς, αλλά μετά τη νίκη του M. Αλεξάνδρου στην Iσσό, επεκράτησαν οι δημοκρατικοί και ο βασιλιάς των Μακεδόνων έγινε ο ρυθμιστής των πολιτικών θεμάτων της Χίου.

Μετά το θάνατο του M. Αλεξάνδρου, η Χίος περιήλθε στο κράτος των Μακεδόνων. Κατά τους χρόνους των διαδόχων εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο στα πράγματα της Ελλάδος εφόσον ο πλούτος της και η εύκολη πρόσβασή της γεννούσαν πολλούς πειρασμούς, δεν είναι όμως η μεγάλη ναυτική δύναμη των προηγουμένων αιώνων, αν και όπως μας πληροφορούν επιγραφικές και παπυρολογικές πηγές συνέχισε να βρίσκεται σε ανθηρή οικονομική κατάσταση. Πέρασε διαδοχικά στην επιρροή του Πτολεμαίου Α', των Σελευκιδών και των βασιλέων της Περγάμου και πολέμησε ως σύμμαχος των Ρωμαίων κατά του βασιλιά της Συρίας Aντιόχου Γ'. Για τη βοήθειά της αυτή, μετά την επικράτησή τους, οι Ρωμαίοι την κήρυξαν αυτόνομη και της έδωσαν κτήματα. Μάλιστα κάποιοι Ρωμαίου αυτοκράτορες όπως ο Τιβέριος βοήθησαν τη Χίο που είχε καταστραφεί από ένα μεγάλο σεισμό λίγα χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού.

με τους Ρωμαίους υπήρξε μοιραία κατά τους Mιθριδατικούς πολέμους, όταν το 86 π.X. ο στρατηγός του Mιθριδάτη Zηνόβιος κατέστρεψε τη Χίο.

Κατά την διάρκεια των πρώτων βυζαντινών αιώνων, σύμφωνα με τις περιορισμένες πηγές, πρέπει να υπήρχε στη Χίο ακμή, χάριν στον εμπορικό στόλο της, στη γεωγραφική της θέση, που αναβαθμίστηκε με τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Κωνσταντινούπολη, στη γεωργική παραγωγή και στη βιοτεχνική παράδοση.

Η οικονομική παρακμή του ελλαδικού χώρου από τα τέλη του 7ου μέχρι τον 10ο μ.X. αιώνα συμπεριλαμβάνει και τη Χίο. Η αναδιοργάνωση αρχίζει στα τέλη του 10ου αι. Στα μέσα του 11ου αιώνα κτίστηκαν το Κάστρο της Χίου και η Νέα Μονή, η οποία εκτός από θρησκευτικό κέντρο έπαιζε ρόλο και στην οικονομική ζωή του νησιού.

Η κατάληψη του νησιού αρχικά από τους Ενετούς και έπειτα από τους Γενοβέζους το 1346 εγκαινίασε μία νέα εποχή. Για δύο αιώνες η εταιρεία Mαόνα εκμεταλλευόταν τις προσόδους της Χίου και ως υπεύθυνη για την άμυνα ενίσχυσε το Κάστρου, που ήταν έδρα της Διοικήσεως και τόπος κατοικίας των ευγενών. Παρ' όλο που η Γενουατοκρατία ήταν μία καταπιεστική κατοχή, οι περιηγητές εντυπωσιάζονται από την εικόνα της ανάπτυξης και της ευημερίας και στα κείμενά τους μιλάνε για παράδεισο της Ανατολής. Συστηματοποιείται η καλλιέργεια της μαστίχας και χτίζονται τα περισσότερα από τα περίφημα χωριά - κάστρα, οι Βίγλες και τα άλλα οχυρωματικά έργα που και σήμερα ακόμη σηματοδοτούν το χιακό τοπίο.

Ο γνωστός εξερευνητής Χριστόφορος Κολόμβος, στον οποίο αποδίδεται η ανακάλυψη της Αμερικής, (υπάρχει μνεία στην οποία αναφέρεται το ότι ήταν Χιώτης) ταξίδεψε στη Χίο, όπου και διέμεινε για δύο έτη. Οι κάτοικοι τον εφοδίασαν με χάρτες και σημαντικές πληροφορίες για το ταξίδι που προετοίμαζε.

Από το 1566 νέοι κυρίαρχοι, οι Τούρκοι, αντικατέστησαν τους Γενοβέζους. Η Τουρκική κατοχή στο νησί διήρκησε 350 χρόνια (1566-1912). Κατά το πρώτο έτος της επανάστασης το νησί της Χίου δεν πήρε μέρος στον Αγώνα, γιατί οι κάτοικοί της ήταν φιλήσυχοι άνθρωποι και ήταν αφοσιωμένοι στην καλλιέργεια της μαστίχας από την οποία είχαν πολλά κέρδη. Η μαστίχα της Χίου αγοραζόταν όλη σχεδόν από την υπηρεσία του Σουλτάνου κι έτσι το μυροβόλο αυτό νησί είχε πάντοτε την ψηλή εύνοιά του. Ο Σουλτάνος μάλιστα του είχε παραχωρήσει αρκετά προνόμια  θρησκευτικά και πολιτικά κι έτσι σ' αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα οι κάτοικοί του δεν αισθάνονταν και τόσο τον ζυγό της δουλειάς. Καθ' αυτόν τον τρόπο, το νησί ευημερεί και οι περιηγητές μιλούν για την υψηλή ποιότητα της ζωής. Η οικονομία ακμάζει, καθώς κι οι τέχνες και τα γράμματα. Το 1792 ιδρύεται η φημισμένη Σχολή της Χίου με Βιβλιοθήκη και τυπογραφείο.

Παρ' όλα αυτά όμως, οι Χιώτες επαναστάτησαν στο δεύτερο έτος του πολέμου. Τον Μάρτιο του 1822, ο αρχηγός της επανάστασης στη Σάμο Λυκούργος Λογοθέτης, αφού αποβιβάστηκε με 2,500 άντρες του, κήρυξε την επανάσταση στη Χίο και έσφαξε την φρουρά της.

Ο Σουλτάνος, αμέσως μετά την πληροφόρησή του για αυτό το γεγονός, διάταξε τον ναύαρχο του, Καρά-Αλή, να ξεκινήσει με το στόλο του και να έρθει στο νησί κι αφού καταστείλει την επανάσταση, να εκδικηθεί σκληρά τους κατοίκους της. Ο Κάρα-Αλής αποβίβασε στη Χίο με τους 7,000 στρατιώτες του κι αφού έπνιξε στο αίμα την επανάσταση, άρχισε στη σφαγή και τη λεηλασία. Το έργο της καταστροφής συμπλήρωσαν και τα βάρβαρα στίφη των Τούρκων, που πέρασαν στο όμορφο νησί από τις απέναντι ακτές της Μικρής Ασίας.

Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, το ωραίο εκείνο νησί του Αιγαίου είχε καταστραφεί κι οι κάτοικοί του ή είχαν σκοτωθεί ή είχαν πιαστεί αιχμάλωτοι για να πουληθούνε σαν δούλοι. Από 100,000 των κατοίκων του μονάχα οι 40,000 κατόρθωσαν να σωθούν στα γειτονικά νησιά ή πάνω ψηλά στα βουνά του. Κι αυτοί όμως που σώθηκαν στα βουνά σε λίγο αναγκάστηκαν να εκπατριστούν κι έτσι η Χίος κατά το τέλος του Αυγούστου αριθμούσε 3,000 κατοίκους.

Οι σφαγές της Χίου συγκίνησαν βαθειά τους Έλληνες κι όλον τον πολιτισμένο κόσμο της Ευρώπης. Μάλιστα η καταστροφή της Χίου ενέπνευσε τον γνωστό πίνακα του  Delacroix και προκάλεσε στην Ευρωπαϊκή κοινή γνώμη κύμα αντιδράσεων υπέρ της ανεξαρτησίας της Ελλάδος εφόσον τότε κατάλαβαν και στο εξωτερικό πόσο δίκαιος ήταν ο αγώνας της Ελλάδος και τότε όλοι άρχισαν να μιλούν γι' αυτόν με μεγάλη συμπάθεια.

Οι Έλληνες αφού δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν την καταστροφή της Χίου από τον Αλη, αποφάσισαν να εκδικηθούν τον τρομερό εκείνο ναύαρχο. Την εκδίκηση και τιμωρία του την ανέλαβε ο Ψαριανός Κωνσταντίνος Κανάρης.

Ο εχθρικός στόλος εξακολουθούσε και μετά την καταστροφή του νησιού να είναι αραγμένος στο Λιμάνι της Χίου. Επειδή έτυχε να συμπέσεικαι η γιορτή του "Μπαριραμιού"  τους, οι Τούρκοι διασκέδαζαν πάνω στα πλοία τους.

Η διασκέδαση βρισκόταν στο κατακόρυφο κι όλοι οι αξιωματικοί, ανώτεροι και ανώτατοι βρίσκονταν πάνω στην εχθρική ναυαρχίδα.

Ήταν η νύχτα της 4ης Ιουνίου του 1822, όταν ο Κανάρης μαζί με έναν άλλον ναυτικό τον Πιπίνο, ξεκίνησαν από το Ψαρά με τα πυρπολικά τους. Όταν έφτασαν στο λιμάνι, της Χίου, μπήκαν χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τις βάρδιες των Τούρκων και προχώρησαν ανάμεσα στα εχθρικά πλοία. Ο Κανάρης πλησίασε την ναυαρχίδα του Καρά-Αλή κι ο Πιπίνος πλησίασε την υποναυαρχίδα. Αφού δέσανε τα πυρπολικά τους στους στόχους τους και άναψαν το φυτίλι, οι δυο εκείνοι ήρωες απομακρύνθηκαν το γρηγορότερο από τα πλοία με τις μικρές τους βάρκες. Το πυρπολικό του Πιπίνου έγινε αντοληπτό από τους εχθρούς κι οι ναύτες έτρεξαν και ελευθέρωσαν απ' αυτό την υποναυαρχίδα. Το πυρπολικό όμως του Κανάρη πέτυχε το στόχο του και σε λίγο, το μεγαλοπρεπές εκείνο εχθρικό πλοίο ανατιναζόταν σαν πυροτέχνημα στον αέρα.

Η έκρηξη είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο 1600 περίπου αξιωματικών και του ίδιου του ναυάρχου.
Παρά το εντυπωσιακό αυτό τόλμημα του Kανάρη και την εκστρατεία του Γάλλου Φαβιέρου το 1827 η Χίος εξακολουθεί να παραμένει κάτω από τον Oθωμανικό ζυγό, προσπαθώντας ν' ανασυγκροτήσει την οικονομία της. Για μια ακόμη φορά η οικονομική και πολιτιστική παράδοση του τόπου διακόπτεται από τον καταστρεπτικό σεισμό, το Μάρτη του 1881, ο οποίος ερημώνει τα πάντα.

Για άλλη μια φορά οι Χιώτες μαζεύουν τα συντρίμμια τους, περιμένοντας το 1912, που επιτέλους υποδέχονται τον Ελληνικό Απελευθερωτικό Στρατό κατά την διάρκεια των Βαλκανικών αγώνων. Συγκεκριμένα στις 11 Νοεμβρίου του 1912 η Χίος τελικά ελευθερώνεται κι ενώνεται με την Ελλάδα. Όλες αυτές οι κακουχίες όμως έστρεψαν τους Χιώτες προς η ναυτιλία και το διεθνές εμπόριο.

Από τότε, η  οικονομική ανάπτυξη της Χίου βασίζεται κυρίως στο ναυτικό της, γι' αυτό και σήμερα μερικοί από τους μεγαλύτερους εφοπλιστές είναι Χιώτες. Αρκετά σπίτια που χτίζονται στο νησί είναι σε νεοκλασικό ρυθμό. Ακολουθώντας το συρμό της εποχής όμως, τσιμεντένια απρόσωπα κτίρια αλλοίωσαν την αρχιτεκτονική μορφή του νησιού.

Από δω και μπρος η Χίος συμμετέχει στη ζωή του νέου ελληνικού κράτους. Το 1922 υποδέχεται κύματα προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής, οι απόγονοι των οποίων αποτελούν ένα σεβαστό μέρος του σημερινού πληθυσμού.

Ο δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος με τη Γερμανική Κατοχή στις 4 Μαΐου 1941 (η Γερμανική κατοχή τερματίστηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 1944, κατά τη διάρκεια της οποίας σημειώθηκαν ηρωικές πράξεις αντίστασης από μέρους των Χιωτών) καθώς και μετέπειτα ο εμφύλιος, θα δημιουργήσουν μεγάλα ρήγματα στην κοινωνική και οικονομική ζωή του νησιού με επακόλουθο το ρεύμα εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης κατά τις αμέσως επόμενες δεκαετίες.

Σήμερα ο πληθυσμός της Χίου, ελαττωμένος αισθητά κατά το παρελθόν τείνει να σταθεροποιηθεί. Με τη σωστή χρήση των πόρων και την εξασφάλιση θέσεων εργασίας, η Χίος θα κατορθώσει να διατηρήσει τον πληθυσμό της και να συνεχίσει αδιάκοπα την πορεία της μέσα στην ιστορία.