Καρδάμυλα

τοποθεσία

Το χωριό Καρδάμυλα βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού. Η διαδρομή από την πόλη της Χίου διαρκεί 40 λεπτά (28 χιλιόμετρα). και περνά από τα χωριά Βροντάδος, Παντουκιός και Λαγκάδα. Ο επισκέπτης αντικρίζει τα Καρδάμυλα την τελευταία στιγμή της διαδρομής μιας και το χωριό είναι κτισμένο στην ομώνυμη πεδιάδα, στην θέση της αρχαίας Καρδαμύλης, η οποία είναι περιτριγυρισμένη από βουνά Πανάρχαιος οικισμός αναφερόμενος από το Θουκυδίδη, τα Καρδάμυλα υπήρξαν πάντοτε μία κατ' εξοχήν ναυτική περιοχή.

Η θέση του όμως κοντά στην θάλασσα δένει αρμονικά με το γύρω ορεινό τοπίο προσφέροντας μία εκπληκτική θέα στον ταξιδιώτη. Είναι χωρισμένα σε 2 χωριά από τα οποία το πάνω χωριό είναι ο παλιότερος οικισμός, που φτάνει μέχρι τους πρόποδες ενός απότομου και επικίνδυνου λόφου. Τα σπίτια είναι χτισμένα παραδοσιακά .Το πάνω χωριό αποκτά ένα ιδιαίτερο τοπικό χαρακτήρα εξαιτίας των στενών δρόμων και σκεπαστών που υπάρχουν. Λουλούδια και πρασινάδες πλαισιώνουν τα παραδοσιακά σπίτια -τα περισσότερα πέτρινα- του πάνω χωριού. Ο πληθυσμός και των 2 οικισμών φθάνει τους 2000 κατοίκους.

Τα Καρδάμυλα είναι ο τόπος καταγωγής πολλών αγωνιστών του 1821 όπως επίσης και πολλών ιστορικών όπως είναι ο Όσιος Νικηφόρος της Νέας Μονής και ο Γεώργιος Ζολώτας της Χίου. Το Κάτω χωριό, το Μάρμαρο, είναι χτισμένο παραλιακά, κοντά σε έναν απίθανο όρμο. Πολλοί ναυτικοί και εφοπλιστές που κατάγονται από εδώ έχουν χτίσει πολλά μεγαλόπρεπη και αρχοντικά σπίτια που δίνουν μια ξεχωριστή ομορφιά στο μέρος. Οι Καρδαμυλιώτες έχουν ασχοληθεί πολύ και με την αλιεία εξαιτίας της αγάπης που έχουν στη θάλασσα.

Ένα ενδεικτικό του Μαρμάρου είναι το άγαλμα του Καρδαμυλίτη ναυτικού, το οποίο βρίσκεται στην πλατεία του λιμανιού. Η οδοιπορία στα δρομάκια είναι πολύ ωραία και ενδιαφέρουσα κάνοντας τον οδοιπόρο να ζήσει ξεχωριστές στιγμές που προσφέρουν μοναδικές συγκινήσεις. Οι παραλίες της περιοχές είναι πανέμορφες, με καλύτερες αυτές του Νάσιου και του Γιόσωνα.

Ιστορίκα στοιχεία για τα Καρδάμυλα

Παντού στην περιοχή των Καρδαμύλων, είναι διάσπαρτα τα ίχνη περαστικών πολιτισμών από την εποχή των Πελασγών, των Περσικών πολέμων, της Ρωμαϊκής & Βυζαντινής εποχής. Αυτό το δηλώνουν τα τείχη και οι κατεργασμένες πέτρες καθώς και δεκάδες αρχαϊκά και ελληνικά ονόματα (τοπωνύμια). Το όνομα Καρδαμύλη, που στα νεώτερα χρόνια έγινε Καρδάμυλα είναι καθαρά ελληνικό και προέρχεται πιθανόν από την λέξη "κάρδαμο", λαχανικό που υπήρχε κάποτε άφθονο στην περιοχή.

Στην περιοχή κάποτε υπήρχαν σπουδαίες και ιστορικές πόλεις όπως τα Κοίλα, το Δελφίνι και τα Πάρβαντα και τα γύρω από αυτές χωριά που όλα μαζί έφτιαξαν τα σημερινά Καρδάμυλα. Πότε ακριβώς έγινε αυτό, ιστορικά είναι άγνωστο. Η παράδοση όμως λέει ότι οι κάτοικοι των πόλεων και των χωριών μαζεύτηκαν από τον φόβο των πειρατών σιγά σιγά στην οχυρή θέση που βρίσκονται τα σημερινά Καρδάμυλα. Και εγκατέλειψαν χωριά και πόλεις. Στην περιοχή λατρεύονταν ο Πελινναίος Δίας (Ζευς) στο Πελινναίο ή Πεληναίο βουνό, το υψηλότερο της Χίου που άγνωστο πότε αντικαταστάθηκε από την λατρεία του προφήτη Ηλία δηλαδή του θεού Ήλιου.

Μνημονεύονται και από τον Θουκυδίδη σαν Καρδαμύλη, πόλη στην οποία οι Αθηναίοι έκαναν απόβαση το 411 π.Χ. Στην ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή έπαιξε σημαντικό ρόλο λόγω της θέσης του.

Στα μεσαιωνικά χρόνια δέχεται την καταστροφική μανία των πειρατών, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να δημιουργήσουν κάστρα και παρατηρητήρια στην γύρω περιοχή. Στην σφαγή της Χίου το 1822 τα Καρδάμυλα δεν γλίτωσαν από την καταστροφή. Απελευθερώθηκαν όπως και ολόκληρη η Χίος το 1912.

Σήμερα τα Καρδάμυλα χωρίζονται σε τρεις απλωμένους οικισμούς, τα "Καρδάμυλα" (ή "Άνω Καρδάμυλα") χτισμένα στους πρόποδες του βουνού "Γρηά", με το επίνειό τους το "Μάρμαρο" και την προέκτασή του, την γραφική συνοικία της "Ράχης".

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Ονομαστές είναι οι εκκλησίες στα Καρδάμυλα. Η μονή "Πέρα Παναγιά" με εικόνες του προηγούμενου αιώνα, ο "'Άγιος Νικόλαος ο Πριναρίτης" που χτίστηκε τον 13ο αιώνα με τοιχογραφίες του 16ου αιώνα, ο "Άγιος Λουκάς" με το υπέροχο ξύλινο τέμπλο του, ο ναός Παναγίας Υπαπαντής του 1450 με το αντιπροσωπευτικό δείγμα βοτσαλωτής αυλής και ο Άγιος Γεώργιος με το περίφημο καμπαναριό και τις τοιχογραφίες του 16ου αιώνα.
Το πνευματικό κέντρο στα Καρδάμυλα, κτισμένο πάνω στα ερείπια του κεντρικού πύργου του κάστρου το 1964, φιλοξενεί συχνά εκδηλώσεις λόγου και τέχνης. Στο ισόγειό του υπάρχει βιβλιοθήκη - αναγνωστήριο, εμπλουτισμένη με 2000 περίπου τόμους εκλεκτών και σπάνιων βιβλίων καθώς και θρησκευτικό - λαογραφικό μουσείο.

Στο κάμπο των Καρδαμύλων υπάρχουν δεκάδες διάσπαρτα μαγγανοπήγαδα που χρησίμευαν στις καλλιέργειες των εσπεριδοειδών. Στους γύρω από τα Καρδάμυλα λόφους μπορεί κανείς να δει τα απομεινάρια των πατητηριών, δείγματα της κάποτε πλούσιας παραγωγής κρασιού.
Στο επίνειο των Καρδαμύλων, το "Μάρμαρο", μπορείτε να επισκεφθείτε τον ναό του Αγίου Νικολάου με το μαρμάρινο τέμπλο, το μνημείο του "Αφανή Ναύτη" στην προκυμαία, έργο του μεγάλου γλύπτη Απάρτη, το παλιό τελωνείο (κτίριο από τα χρόνια της τουρκοκρατίας), το αρχοντικό "Βασιλάκη" με την χαρακτηριστική νεοκλασική αρχιτεκτονική καθώς και τους ανεμόμυλους που βρίσκονται διάσπαρτοι στην παραλία.

Νότια των Καρδαμύλων, βρίσκεται ο κόλπος "Δελφίνι" με το νησάκι "Ταύρος" στην είσοδό του. Την ομώνυμη κοιλάδα διασχίζει ρέμα με άφθονο πεντακάθαρο νερό που κατεβαίνει από τα βουνά και καταλήγει στην θάλασσα. Σήμερα είναι εν μέρη επισκέψιμος μιας και υπάρχουν στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην περιοχή. Η γεωγραφική του σημασία κατά την αρχαιότητα ήταν σημαντική λόγω της μορφολογίας του. Η περιοχή "Κοίλα" βρίσκεται αντίθετα σε ορεινή περιοχή κοντά στο χωριό Πιτυός σε υψόμετρο 500 μέτρων με εκπληκτική θέα προς τις Οινούσσες και τις απέναντι μικρασιατικές ακτές. Στην κορυφή του λόφου σώζονται τα ερείπια του "Πύργου των Κοίλων" δείγμα της ακμής της περιοχής κατά τον Μεσαίωνα.

Παραλίες

Κοντά στα Καρδάμυλα βρίσκεται η παραλία "Βληχάδα" στην ομώνυμη κοιλάδα γεμάτη από ελαιόδεντρα και πεύκα. Προχωρώντας βορειότερα συναντάμε το "Γιαλισκάρι" με τον γραφικό του κολπίσκο. Πέντε χιλιόμετρα βόρεια των Καρδαμύλων βρίσκεται η κοιλάδα "Ναγός" με πλούσια βλάστηση και ψηλά πλατάνια καθώς και μία μαγευτική ακτή.

Ακολουθεί ο "Γιόσωνας" με τις κατάφυτες από πεύκα και περιβόλια πλαγιές και τα άγρια και επιβλητικά γύρω βουνά. Τέλος η "'Άμπελος", μικρή παραλία με χοντρό πολύχρωμο βότσαλο που μπορεί κανείς να την επισκεφθεί από μονοπάτι από τον κεντρικό δρόμο.

Νότια των Καρδαμύλων, βρίσκεται ο κόλπος "Δελφίνι" με το νησάκι "Ταύρος" στην είσοδό του. Την ομώνυμη κοιλάδα διασχίζει ρέμα με άφθονο πεντακάθαρο νερό που κατεβαίνει από τα βουνά και καταλήγει στην θάλασσα. Σήμερα είναι εν μέρη επισκέψιμος μιας και υπάρχουν στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην περιοχή. Η γεωγραφική του σημασία κατά την αρχαιότητα ήταν σημαντική λόγω της μορφολογίας του. Η περιοχή "Κοίλα" αντίθετα βρίσκεται σε ορεινή περιοχή κοντά στο χωριό Πιτυός σε υψόμετρο 500 μέτρων με εκπληκτική θέα προς τις Οινούσσες και τις απέναντι μικρασιατικές ακτές. Στην κορυφή του λόφου σώζονται τα ερείπια του "Πύργου των Κοίλων" δείγμα της ακμής της περιοχής κατά τον Μεσαίωνα.